Þróun á kæli- og eftirlitsferli til þess að minnka sóun í matvælavinnslu og flutningum – verkefni lokið

Fréttatilkynning verkefnisstjóra

9.11.2018

Í verkefninu ”Þróun á kæli- og eftirlitsferli til þess að minnka sóun í matvælavinnslu og flutningum” hefur verið unnið að því mikilvæga verkefni í umhverfismálum að minnka sóun við vinnslu og meðferð matvæla. Athyglinni hefur verið beint að kælingu á kjúklingi, þar sem mjög sterkar vísbendingar komu fram um að þar væri mikið verk óunnið að ná réttum hitastigum við slátrun og vinnslu. Eftir ítarlega markaðskönnun “Markaðssetning á kælikerfi í kjúklingaframleiðslu” (Tækniþróunarsjóður nr. 164181-0611) var ljóst að þetta er útbreytt og erfitt vandamál í nánast öllum þeim 30 fyrirtækjum sem rætt var við. Stækkun kjúklinga á undanförnum 10 árum úr 1,2 í 1,8 kg., aukin eftirspurn eftir ferskum kjúklingi, mikil vandamál vegna Campylobakter, óskir framleiðenda um að að auka framleiðslugetu og nýlega hertar kröfur frá yfirvöldum um að kjúklingurinn sé kældur í rétt hitastig eru meðal þess sem hefur mikil áhrif á eftirspurnina eftir bættum aðferðum. Undir lok verkefnisins kom ný reglugerð frá EU (2017/1495), þar sem sett eru fram skýr markmið um fækkun á Campylobakter í kjúklingi, en um 65-75% af öllum kjúklingi í EU er sýktur af Campylobakter. Veldur þetta um 230.000 alvarlegum sýkingum á hverju ári og kostnaðurinn fyrir neytendur og samfélagið er umtalsverður. 

Verkefnið hefur reynst mjög erfitt og flókið, tekið meiri tíma en gert var ráð fyrir í upphafi og kostað mun meira. Kerfi til kælingar á kjúklingi hefur verið selt í 5 verksmiðjur í Evrópu og fleiri verksmiðjur eru komnar í lokaviðræður. Ákveðið var að selja ekki fleiri en fjögur kerfi sem þróunarverkfeni í fyrstu til þess að kerfið væri eins tilbúið og hægt væri fyrir almenna sölu og var lögð áhersla á að markaðssetja vel prófað og áreiðanlegt kerfi. Fimmta kerfið var selt sem tilbúið kerfi. Lausnin var kynnt formlega á VIV sýningunni í Hollandi í júní 2018 og voru undirtektir mjög góðar. Það var ljóst af viðbrögðum á sýningunni að það er mikil þörf til þess að bæta kælingu á kjúklingi og enginn þeirra sem litu við á básnum töldu þetta vera í lagi hjá sér. 

Endurgreiðslutími kerfisins er mjög stuttur og hefur reynslan af fyrstu uppsetningum sýnt að um getur verið að ræða 25-45 vikur. Framleiðsluaukning hefur verið allt að 35% og bætt nýting yfir 1.5%, sem gerir fjárfestingu í kerfinu mjög arðvænlega. Með þessu verkefni hefur verið stigið stórt skref til þess að auka þekkingu á umhverfisvænasta kælimiðlinum sem er til í dag, ískrapi. Rannsóknir og þróun á þessum kælimiðli býður uppá mikla möguleika í framtíðinni við önnur not en kjúkling. Mikið hefur verið rætt og ritað um notkunarmöguleika ískrapa á undanförnum áratugum, en mjög lítið hefur áunnist. Með þessu verkefni erum við komnir í fremstu röð í heiminum í að nota og beisla þennan umhverfisvæna og öfluga kælimiðil. Með stuðningi Tækniþróunarsjóðs á undanförnum árum hefur skapast ”Center of Excellence” á Íslandi á þessu sviði. Rannsóknir og fyrstu prófanir á áhrifum ískrapa á Camphylobakter hafa leitt í ljós að hægt er að fækka bakteríunni um allt að 97% með því að skjóta á hana ískrapa. Þar sem þetta er mjög alvarlegt vandamál í dag mun talsverð vinna verða lögð í að þróa slíka lausn á næstu árum, sem byggir á núverandi kerfi og þekkingu á markaðinum. Unnið er að því að auka hlutafé í fyrirtækinu um 250 milljónir króna, til þess að efla sölu-, markaðs- og þróunarstarf fyrirtækisins. Sótt hefur verið um 3 einkaleyfi á meðan á verkefninu hefur staðið, eitt í upphafi til þess að tryggja “freedom to operate” og tvö nýleg einkaleyfi hafa verið lögð inn. Tækniþróunarsjóður styrkti gerð tveggja einkaleyfisumsókna.

Heiti verkefnis: Þróun á kæli- og eftirlitsferli til þess að minnka sóun í matvælavinnslu og flutningum
Verkefnisstjóri: Haukur Hilmarsson
Styrkþegi: Thor Ice Chilling Solutions ehf.
Tegund styrks: Verkefnisstyrkur
Fjöldi styrkára: 3
Fjárhæð styrks: 45 millj. kr. alls
Tilvísunarnúmer Rannís: 153018

Listi yfir afrakstur verkefnisins, sem og skýrslur, greinar og handrit:

Sótt hefur verið um 3 einkaleyfi á meðan á verkefninu hefur staðið, eitt í upphafi til þess að tryggja “freedom to operate” og tvö nýleg einkaleyfi hafa verið lögð inn. Tækniþróunarsjóður styrkti gerð tveggja umsókna sérstaklega.

Production and Use of Dewatered Ice-Slurry. EU9051 filed 8. 7. 2014. PCT no. IS2015000001 filed 8. 7 2015. Publication no. WO/2016/006004. Describes the general IceChill concept and principles and design and use of the first IceGun® prototype. Patent lapsed but serves to provide freedom to operate.

Method and Apparatus for Making Wet Snow. EU9091 filed 13. 3. 2018. New version of the IceGun®, with novel design that is key to problem free operation. The Danish Patent office has already given a positive evaluation for patentability

Combination Chill Process for Disinfecting Carcasses. EU9096 filed 18. 6. 2018. Describes the process how we can use the IceGun® to lower the bacteria content by over 10 fold to reach the target of the new EU regulation no. 2017/1495.

 The trademark IceGun® was registered on 5.2.2015 and renewed again on 28.6.2018